Sokrates Neden Öldürüldü ?

Sokrates Antik Yunan’ın en tanınan, felsefe ve felsefe tarihine yön vermiş bir filozoftur. Hatta felsefe tarihinde kendine filozof ( philosophia ) diyen ilk kişidir.

Peki neden böyle biri ölüme mahkum edildi . Ahlaksız olduğu için mi ? Hayır. Yanlış bir şey mi yaptı ? Hayır. Peki neden ? Tabii ki de insanlık tarihinin en büyük suçu olan şeyi yaptı ; insanların gözünün açmalarını ve sorgulamalarına yardımcı oldu.

Aslında üç ana başlık atlında inceleyebiliriz ;

I. İlahi suçlama.
II. Gençleri doğru yoldan saptırmak.
III. Eleştirel düşünceyi yayması.

O zaman dostlar ilk nedenle başlayalım.

I. İlahi suçlama

Sokrates’in Atina tanrılarına inanmadığını ve devletin resmi dini ritüellerini sorgulaması suçu ile yargılanıyor. Bu yargılama sırasında kendisine bu suçu yönelten Meletos’un çelişkili ifadelerde bulunduğunu ve yalan söylediğini diyalektik yöntemle her ne kadar kanıtlasa da Atinalıları ikna edemiyor ve haksız çıkıyordu.

II. Gençleri doğru yoldan saptırmak

Yüzyılladır yaşanan ve günümüzden iki bin dört yüzyıl öncede yaşanan bir şey yaşanmış . Gençlerin gözünün açılması ve toplum normlarında bulunan davranış ve düşünceleri sorgulaması , karşı çıkması.

Bu iddia aslen doğrudur . Aslında en başta ahlaksızlık yapmıyor demiştik. Ama ahlak nedir ? Ahlak en kaba tabiri ile bir toplumda bulunan gelenekselleşmiş davranış ve düşüncelerdir . Peki Sokrates ne yaptı; toplumda bulunun tüm ahlaki ögelerin sorgulanmasını sağladı ve doğrudan yada dolaylı yoldan gençlere anlattı.

Bu durumda Sokrates ahlaksızlık yapmış sayılmaz mı ?

Aslına bakarsak o dönemde kimse ahlak nedir ne değildir ? Bu ahlaklı mıdır? Ahlaksız mıdır ? demedi. Kuşaklar arası çatışmaya neden olduğundan yani oğulun babayı dinlememesi gibi bir durumdan ötürü yargılandı ve mahkemede haksız çıktı.

III. Eleştirel düşünceye yayması

Bu durum, diğer nedenlerle ortak paydada birleşiyor. Çünkü Sokrates sokakta , pazarda vb. herhangi bir yerde yakaladığı kişi ile tartışmaya giriyor , bu kimseler bilgili olsun veya olmasın. Bu sırada bilgili gibi gözüken ama bilgisiz olan kimselerle (siyasetçi ,ressam ve zanaatkar) tartışıyor. Sokrates, bu kişilerin insanlara bilgisiz olduğunu gösteriyor , tartışmanın sonucu da bu kişileri rahatsız ediyordu. Rahatsız edilen kişiler ve devletin inanç ve geleneklerinin sorgulanması durumları birleştiğinde Sokrates haksız çıkmak zorunda kalıyordu.

Sonuç olarak genel tabloya bakarsak tek bir suç görüyoruz sorgulamak. Ve dostlar hepinizi bu suça davet ediyorum .

“Sorgulanmamış hayat yaşanmaya değmez.”

• Sokrates

Bilginize : Yazılarım tamamen şahsıma aittir ve hakları saklıdır. Kaynak göstermeden veya şahsımdan izin almadan herhangi bir makalemi elektronik ya da matbuu dergilerde ve mecralarda kopyalamanız halinde hakkınızda yasal işlem başlatılacaktır.

Bakınız

• Sokrates’in Savunması Platon , Ez-De yayıncılık
• Sokrates’in Savunması Platon , İş Bankası Hasan Ali Yücel Klasikleri
• Sokrates Öncesi ve Sonrası , F. M. Cornford , İş Bankası Kültür Yayınları