Menemen Katliamı-1919
I. Dünya Harbi sonrası yapılan Mondros Mütarekesi’den sonra Yunanlar Ege kıyıları ve başta İzmir olmak üzere burada yaşayan Rumların hakları ihlal edildiği gerekçesiyle 15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir işgaline başladı .
Yunan işgali ile şımaran yerli Rumlar Menemen’de tahribata başlamışlardı bile . Yunan birliklerinin gelmesiyle bölgede yaşayan Rumlar Yunan birliklerine katıldı . Bu durum karşısında gücünün doruğunda hisseden Yunanistan 12 Haziran 1919'da hazırlıksız yakaladığı Türk güçlerini yenerek Bergama’yı işgal etti .
Not : Bergama’nın işgale uğrayacağını Kaymakam Kemal Bey kurduğu güçlü istihbarat teşkilatı sayesinde önceden haberini alır ve kuvvet oluşturmaya çalışır fakat birliği zamanında oluşturamaması yüzünden Bergama işgal edilir.
Bergama’ya akın akın gelen Yunan birliklerinin yaptığı yağma yeni yeni oluşmaya başlayan Kuva-yi Milliye’nin kurulmasını hızlandırmıştır . 14 Haziran 1919'da toplanan birlikler ve askeri birliklerin ortak harekatı sonucu Yunan birlikleri Bergama’dan çıkartıldı .
Bergama’dan sağ kurtulan Yunan birlikleri Menemen’e geri çekilir . Şehrin ileri gelenleri ve papaz önderliğinde toplanan Rumlar bozgunun sorumlusu olarak Kaymakam Kemal Bey’in öldürülmesi kararını aldılar .
Bu haberi alan Kaymakam Kemal Bey’in arkadaşları Kemal Bey’i şehir dışına çıkarmaya çalışır fakat Kemal Bey kabul etmez çünkü eğer kendisi kaçsa bu şehrin kaymakamı kaçmış olur bu da “ teslim olduk ” demek olur diye şehirde kalır ve o hazin sona doğru ilerler .
Bergama’dan kaçan Yunan birlikler Menemen’de ki birliklerle birleşerek Menemen’de bozgunculuk çıkarmaya başlar .16 Haziran 1919'da Kaymakam Kemal Bey olaylara müdahale etmeye ve ortamı yatıştırmaya çalışırken vahşice parçalanarak 6 askeriyle birlikte öldürülür . Bu olay Menemen Katliamı’nın başlangıcı olarak kabul edilir .
Tarihler 17 Haziran 1919'u gösteriyordu, Yunanlar, Kaymakam Kemal Bey’in öldürülmesiyle coşarak yerli Türk halkını katletmeye başladı. Bu katliam sırasında Yunanlar yaşlı, genç, kadın, erkek hiçbirini gözetmeksizin öldürdü.
Celal Bayar’ın Ben Yazdım adlı hatıratında olayın nasıl bir vahşet olduğunu Sefer Efendinin ağzından anlatır ;
“ çarşı kahvesinde eşraftan birkaç kişi oturuyorduk. Öğleye doğru Rum mahallesinden silah sesleri gelmeye, herkes dükkanlarını kapayıp evlere doğru koşmaya başladı. Ben de derhal kendimi evime attım. Şehrin üzerine mermi yağıyordu. Saat yarımda başlayan bu ateş öğleden sonra dörde kadar sürdü. Ne olup bittiğini anlamak üzere kendimi dışarıya attım. Sokağa adımımı atar atmaz önümde üç kadının cansız yattığını gördüm. Bir iki adım ilerledim. Bir yanda on yaşında bir erkek çocuk yatıyordu. Biraz daha ilerledim. Dizinden vurulmuş bir kız çocuğu kapı önünde yuvarlanmış, korkudan rengi uçmuş, imdat bekliyordu. Artık daha ileriye gitmeye cesaret edemedim. Komşum İshak Efendi de evinin önünde öldürülmüştü. Tekrar eve döndüm. Bir süre sonra kasaba yakınındaki çiftlik bahçemde çalışan hizmetçim Todori geldi, ağlayarak yardımcısı Ahmet’in öldürüldüğünü, sığırların da Yunanlar tarafından alındığını anlattı. 18 Haziran Çarşamba gününe kadar evimden çıkmadım.”
Bu katliam sonunda İngiliz subayların sayımına göre 1000'i aşkın Türk öldürülmüş iken Fransız subayların sayımına göre 200 kişi öldürülmüş ve 200 kişi yaralanmıştır.
Çoğu kimselerce katliamın planlı değil anlık bir gelişme sonucu olduğu söylenir fakat Prof. Dr. Justin A. McCarthy katliamın önceden planlandığını savunur. Katliamdan önce Rum yerlilerinin evleri beyaz haçla işaretlenmiştir ve bu sayede katliamda ne bir Yunan ne de bir Rum yerlisi zarar görmüştür .
Bilginize : Yazılarım tamamen şahsıma aittir ve hakları saklıdır. Kaynak göstermeden veya şahsımdan izin almadan herhangi bir makalemi elektronik ya da matbuu dergilerde ve mecralarda kopyalamanız halinde hakkınızda yasal işlem başlatılacaktır.
Kaynakça
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1958090
https://dergipark.org.tr/tr/pub/cttad/issue/47549/600633
https://menemensehitkemalortaokulu.meb.k12.tr/icerikler/kaymakam-kemal-bey_775950.html
